BANDH KHAWVÊL
(Tukver dang a’nthawka thlirna)
~Lawrence S Khawzawl
Kum thar, kum 2015 ei hei chuong
kâia, ei lâwmin ei hlim hlea, hi kum hin eita dingin ieng thiltha am hung phur
ata tiin mitinin thlir pumin ei hraw mêka. Thlakhat chu ei hei hrawzo ve dêr
tah a, tukhawm hin a thlahnina chu hun sawtnawtea ei hei hrawzo nâwk ding a ni
ta hih. Inchûklaihai khawmin an inchûkhai an tan mêka, office a thawktu, dâwr
kâitu, mission thawktu, kut sinthawtu le sin dang dang thawtuhai khawmin
kumthar a ni angin hma thar leh hun ei hei hmang tan peia, then tamtak chun
nikum nêka hmâ khawm lâk nasat ei tum ring a um a, ei thilthaw tuma hai khawm
hmâ nasatakin ei pu tan tah ring a um. Chuonglai zing chun ei hmasâwnna
ding amani, ei thilthawna senga ei thilthaw suk buoi theitu amani annaw leh ei
hmalâkna suk khailak thei, mitinin ei thawhla bêk bêk le ei ram thangmaw bâwk
pakhat a uma, chu chu ei tawng ang ela ei hmang le ei hriet lâr em em el bandh
hi a nih. Bandh hin thiltum le thatna tamtak nei sienkhawm chuong tieng pang
chu tuta tuma ei thupui tak a ni nawh. Ei ram chite N.C.Hills ram sûnga hin
bandh ko hi ei uor taluo ta leiin ei nunphung pângai angin ei lâklût mêk tah a,
a thatnawna le bandh leia thil tamtak ei chânhai khawm ei ngâituo phal ta nawh
a, bandh hi eilo hmangai ta em em in, sawrkar lakah nuorna ei nei ding zâtin a
tu tu pâwl khawm hin ei ko insâwk zing ut el tah. Bandh hi sawrkar lakah ei
nuorna le ei thilphûthai intlunna dinga hmangruoa ei hmang lâizing hin bandh ei
ko leia thildang ei sukbuoihai hi ei ngaituo ve hlak am? Bandh ei ko leiin
iengkim khâr a ni vawnga, school khâr a nih a, office le dâwrhai khâr a nih a,
kut sinthawtu khawmin a kutsin a châwl san a, nitin fâkfâwm zawnghai lem lem ta
dingin buoina lienpui a ni ringawt el a nih. A nei le a hausahai chu nihni,
nithum bandh leiin an buoinaw el thei, amiruokchu nitina hmeruo zawr,
sumdâwngtuhai, inhlâwfâhai le kut sinthawtu dang danghai chan ding hi ei
ngâituo pui hlak am? Inchûklâihai teh? Bandh tam taluo leia an inchûkding
inchûkzo hmannaw leia kum tâwp exam-ah marks hmutha naw iengzât tak am um anta?
Ei ram sûngah bandh thaw ei uor taluo ta leiin student-hai chungah nasa takin kakhâwk
a neia, nikum 2014 HSLC le H.S Exam result a khan a chieng hle a ni kha. Assam
ram sûnga district po po lai ei district chu pass percentage anhnuoi tak.
Hienghai hi ienglei am eiti chun bandh ei ko nasa taluoa, sawrkarah ei thil
ngên chauh ei ngaituoa ei student-hai hmâkhuo ngâituo lek lovin ei um lei a
nih. Bandh thaw tamna hmun hmun chu ram hmasâwn le inthang an um ngai nawh a, a
ni têlin kawng tinrêngah an hnufuol deu deu lem hlak.
Tulai
ei District Administration tienga hotuhai khawm an hung khir deu deu tah a, a
hminga bandh ko mei meihai lem hi chu an
ngaimâw ta bêk bêk a nih. Tuta tuma IPF/ISF Bandh kova um a khawm khan DC chun
an bandh ko in hnûkkîr ding le Supreme Court thusuok angin Bandh ko hi dânlo le
bandh sûnga thil suksieta um le buoina tlunghai po po chungah mâw an phur ding
thu le hotuhai khawm man anni thei ding thu inhriettirna a pêk suok hiel a ni
kha. Chuong el khawm chu ditkhawp lovin Bandh intan hma Thawtanni khan NGO le
mipuihai kuomah Bandh thaw thatnaw zie inhrilhrietna hun Cultural Hall ah an
huoihawt hiel! Chukhêlah N.C Hills Autonomous Council khawmin a hnuoia
thawktuhai po po Office thullo dingin thupêk khauh tak el ansuo nghe nghe kha.
Mâni sina inhniklo office le sindang thawhai ta ding chun bandh kova um chu
inhawi rawinaw nim. Bandh a um rawp lei elin thlakhat hlaw an kat pêk ding ni
nghâllo chu. Inchûklâi thenkhat class fe thabohai ta ding khawmin lâwmum hle
bawk ata, amiruokchu mâni sina ringum office sin thawding hau em emtu,
inchûklâi taima takelhai le sumdâwngtu le fâkfâwm zawngtuhai ta ding ruokchun
bandh hi an hmêlma lientak nita ngêi a tih. Nakie tieng lem chu bandh nia
office fe lo lo hai an tha hlaw kat pêk ding dam la hung ti ngei an tih.
Hienghai ei zuk hrillang lei hin bandh hi thawlo tawp ding ka tina a ni chuong
nawh a, hnamin tuoksiet a tuoka, inthatnahai amani a tlunga, annaw leh zân khat
thilthua sawrkarin indiklo taka ei chungah thil alo thaw a, chu bawzuina a a
boruok lum laia ei zuk kohai hi chu a pawimaw ve thunga, sawrkar khawmin ami
ngâiven zuol bîk ring a um. A zo a zâia, a hun le hun tilova, a narân mei meia
bandh ko rawp hi chu sawrkar khawmin iengah ami ngai hmel ta nawh!
IPF
le ISF thiltum hi ei thlawpnaw a ni nawh a, ei duthusâm chu a niseng hrim a
nih. Sienkhawm vawisûn huna hin a châng pova bandh ko rawp el hi ala tha chie
am? Ala tûl zing am ti khawm ngaituo a hun ta hlea, ei bandh thaw hin sawrkar
na a sun phâk chie am, bandh kher kher hi sawrkar dâwrna dingin a tûl am, bandh
naw thildang mipui tamlem suk buoilona ding thildang thaw thei a um am tihai hi
ngâituo a hun hle ta bawk. Hieng hin a kâr po leh bandh hi thawpui rawp
anta, a tak ram tlung silovin lam laklaw ah mipuihai mi tlânsanin party
politics ah pakhat khatin mi mâksan nawk anta, mipui, a bîkin sumdâwngtu,
nitina fâkfâwm zawng le inchûklâihai hin ei tuor thlâwn el naw dim a ni maw??? North Cachar Hills Indigenous Students Forum(ISF) hi a hming a tha in Thuoitu tha tak
tak a nei veileh, nakie sawrkarpa le midanghai hin thawding hrelo bandh kotu
ringawt ah anlo ngai suol pal el ta dim chu maw? Hieng ang hnam dang dang
inzawmkhâwm pâwl lientak el ei ram sûnga ei nei hi a tha hle a, tuta an hmalâk
dân nêk hin ei ram sûnga political
pressure group/govt.watch-dog angin, Mizorama MZP le Assam rama AASU haiin
ram sûng ta dinga hmâ anlâk anghin la ve
theihai sienla, ei Council sûnga thil fe dân indiklo umhai, a function
infûknâwna dâm, department dang danga office kâi dânhai, student-hai hmâkhuo
ngaituona dâm, ei ram sûnga tribal nilo dân lova hnamdang tamtak umhai chunga
hmalâk dân ding dâm le ei ram sung hmasâwnna dinga hmalatu pâwl hrattak nilem
hai sienla, RTI Act dâm hi mi hmang tangkâipuihai sienla chu lâwm a um in an
hming khawm a tha zuol lem hman hman ring a um ngei!
(12th February, 2015)
No comments:
Post a Comment