Thursday 4 June 2020

UMPUINA LÂWMUM (Corona Virus Kâra Pathien Umpuina)

UMPUINA LÂWMUM

(Corona Virus Kâra Pathien Umpuina)

 

I am not alone,

I am not alone,

You will go before me,

You will never leave me

~Kari Jobe

 

 

            March ni 17, 2020 zân dâr 11 vêl a ni tah, kei chu la in si lovin ka zâl tah a, amiruokchu puotieng a’nthawk chun mipui inlawn ri sup sup le ṭawng rihai ka hriet tah a. Ka thova tukver ka zuk en vêl chun midanghai chu Principal-in emergency meeting a ko leia CLRC Auditorium tieng pana inzi nuoi nuoi an lo ni zing a (Hieng hunlai hin information pêkna WhatsApp ka uninstall lai a ni leiin chanchin ka hriet ve nawh). Kei khawm chu ka’n siem sup supa midanghai fe ruol chun CLRC tieng chu ka pan ve nghâl a. Principal chu dâwsângah inṭhungin Faculty member-hai khawm an lo um vawnga. Ieng dang nilovin Covid 19, corona virus-in India ram a hung rûn ṭan ta leia College khâr ding thu puong ding le sawrkâr thupêk hai puonglang dinga a mi ko khâwm a lo nih a. Principal chun, “zîng ni 18 March a’nthawk hin college ei khâr ta ding a nih a, a thei theiin in tieng infêna ding hai ticket ngâiven ṭan unla zing a’nthawkin in fe suok ṭan thei tah” a tih a. Ṭhenkhat chu an lâwm hle a, asanchu a hma kâr liemta a inthawk khan college inkhâr ding le ding naw lo ngâiven an tam ta hle a, India ram hmun dang danga Theological College abîkin South India tienga haiin châwl an puong leia lo châwl châk êm êm an tam tah a, a kâr nâwk el March ni 24 chu exam kan ṭan ding hun ni ta sienkhawm lêkha tiem thei kan tam nawh. College-in exam a fe tlang pui ding am, châwl a puong thut ding am, châwl inla mâni ram tieng ei fe thei ding am ti hai chu miṭhen ngâituona a ni bawk a. Kei ngêi khawm college-in châwl a puong nêka exam zo tlang lâw lâw a intieng inlâwi chu ka nuom dân a lo nih a. Asanchu final year kan ni ta leiin kan ta ding chun exam hmawrbâwkna zo lâw lâw a in tienga inlâwi chu a ṭha lem lei a nih. Hieng hun lâi hin central sawrkar a’nthawk dân le dûn fel tak college po po khâr ngêi ngêi ding ti thusuok hâi a la um nawh a, amiruokchu hi hrilêng invawi tamna state hâi chun dân an lo fêpui mêk tah a, school le college tam tak khawm an lo châwl ta rêng a nih. Chuonga Principal-in sawrkâr a’nthawk college khâr dinga thupêk a hmu ta phing chun exam khawm chu ṭhul a ni tah a, nuom le nuom nâw thu nilovin in tieng fe ngêi ngêi chu a hung ngai tah. Kan ṭin chun dâr 12 vâl a’nri tah a, inhnu tain ka sûnghai in hun ni ta sienkhawm ka nu ka phone nghâl a, phone a lo la mana chanchin chu ka zuk hril nghal a. Zân sâwt ta sienkhawm college campus sûng chu ri a’nzi nuoi nuoi tah a, ṭhenkhat an lâwm hle a, ṭhenkhat in tieng inlâwi dân ding ticket lâk dân dinghai ngaituo a ti ti pawl leh ṭhenkhat mâni sûnghai be a so mur mur leh boruok chu a so sâng nasa hle. Keikhawm ka room-ah ka um hnung khawm chun ka in nghâl thei chuong ta nawh a, hun iemani chena inthawka exam ding inbuotsaina lei le mâwphurna dang dang ka nei leia WhatsApp ka uninstall ta chu exam a um ta naw ding si leh tiin ka install ṭha nâwka, message chi hrang hrang hai chu ka bih a. Chuonga khuma ka zâl pum chun vuongna ticket man hai dam ka enkuola, ka fêna ding hun hai khawm ka ngaituo nghâla, a zing ni 18 a fe nghâl chu ka tum naw sa hrim hrim a, intieng inlâwi ding a ni si chun room hre fâi a ṭûla, insiem a ṭûl bawk leiin hmâwsaruma fe chu ka tum nawh. Chuongchun ka lungril chun ni 20 Zirtâwpni-a fe ding chun ka ngaituona ka siem tah a.

            A zîng March ni 18 chu corona virus leia college châwl inṭan ni chu a ni dêr tah a. Ṭhenkhat chu zîngkâr inhmatak a’nthawkin campus an suoksan ṭan tah a. Ṭhenkhat ticket ngâivena bazâr tienga suok dâm, ṭhenkhat intienga inlâwi ding leia bazârah mamaw ṭûlhai inchaw dinga fe dâm, ṭhenkhat mâni room hrefai le mâni thuomhnaw hai siemrel dâm, thaw ding nei chi hrang hrangin kan buoi mup mup tah a. Kei khawm Kolkata tieng thaw ding pawimaw ka nei leiin khawpuia fe chu ṭium zing sienkhawm ṭawngṭaina nasatak leh Serampore Rail station chu zingkâr chun ka pan tah a. Ka ring nêkin mihriem inlawn an la tam kher el. Asanchu hi ni chen hin Kolkata chau ni lo India saktieng Odisha a’nthawka Northeast tieng hrim hrim tukhawm corona virus invawi an la um nawh a, sawrkar khawmin dân le dûn strict tak iengkhawm a la siem nawh. Chuongsa khawm chun nidang laia rêl siphmur el ṭhungna ding le lûtna ding khawm umlo rak khawpa rêla mihriem tam hlak chu a nêp ta deu. Keikhawm rêl sûnga chun nidang nêkin a’nthêwl deu leiin ṭhungna ding ka changa, mask-in ka hmâi ka tuoma, lukhum ka khum bawka ka’n thuom ulukin fimkhur thei patawpin ka fimkhur bawka. Nidang nêkin ka buoipui dinghai chu inrang takin ka buoipuia lunch khawm fa lovin local train bawk chun ka hung kir nâwk nghal tah a. Zâna chun ka ruolpa Lianmawia chu ka roomah hungin ama khawm chun ni 20-a Aizawl tieng vuong ve a tum thu a mi hril a. A hma khan ni March 25 a dingin ticket lo la ta sienkhawm a sûngha’n a’nhmatienga in tieng a hung vat an nuom leiin ticket khawm March ni 20 a ding chun to hle sienkhawm a lâk nâwk ta lem a. Mizoram tieng hi vuongna pahni chau service a ni leiin emergency a in tieng zuk fe thut ding chun ticket hmu a awl nawh a, abiktakin tuta hrilêng boruok a lem hin chu Kolkata a um mi tamtak Mizoram tieng fe tum vawng an ni leiin ticket khawm a full râwna chuleichun kan ruol tam lem hai khawm March ni 25 hi an ticket hmu inhma thei tâwp chu a ni tlângpui.

            March ni 19, Ningâni a ni tah a. Kan Principle Dr. Vansanglura’n châwl a puong a’nthawka a ni hnina a ni tah. Kan ruolhai tam tak chu in tieng an fe tâwl tah a, campus-a la um khawm an la ṭhahnem hle. Abiktakin Northeast tienga students hai kan la tam zuola South tienga umhai chu a tam lem an fe tâwl tah. Keikhawm a zing ela intieng fe ding kan ta leiin peinaw chung chungin ka room ka hre fela, ka thuomhnaw hai chu dam te tein ka siemrêla. Nidanga in tieng fe chuh Christmas châwl thla khat sung, Summer châwl thla hnih sûng a ni hlak a, tuta ṭum hi chuh boruok pangngaia fe chu nisien châwl kan nei ta nawh a, exam zo chu ka kum li sûng B.D inchûk ka zona ding a ni tah a, in tieng um sawng dinga ka thuomhnaw po po leh ka’n lâwi ta ding kha a n’a. Amiruokchu mihriem remruot naw angin châwl sawng ding la ni lovin June a Final exam dinga fe kir nâwk ding ka ni leiin thuomhnaw po po leh in tieng chu ka la’n lâwi theinaw phawt ding chu a n’a tiin ka thuomhnaw thla hni sûnga ka mamaw zuol dinghai chu ka siema, châwl a’nzo chiea exam ding ka ni leiin ka lekhabu exam inbuotsaina dinga ṭûl po po chu ka siem bawk a. Chawhnung tieng chun chuonga college phet le phuta kan mâksan ding a ni ta leiin tiin College Magazine editor ka nina angin Magazine-a inchuon ding College Chapel renovation thar a hma khan thla ka la lâk hman naw leiin lâk ka nuoma, Lianmawia leh Lawmlawmi leh Chapel thla la ding chun kan fe a, Sir Zartea hai inah chabi lain Chapel chu thla kan lâka, chu zova chun in tieng fe hma a tâwpna taka dingin tiin campus chu kan fang kuola. Main building tieng fein CLRC, Main Building, Main Gate hai thla kan lâka, Sir Zartea hai inah chabi kan pêka room tieng kan kir nâwk tah a.

            Zântieng chun a zing zingkâr dâr 7:30-ah college campus a’nthawk suok ding kan ni leiin ka ruolpa Lianmawia le chun room sukfai, thuomhnaw siem rem le hre fel ngai po po hai chu kan thaw a. Zâna chun ama khawm M.Th Block-a um chu ka room tieng a hung insawn pheia. Kan ruolhai Suankhenz pâwla mi Mama, Hlua le Hminga hai khawm ka rooma chun hung lêngin kan ti ti tlânga, anni pathum hi Mizoram tieng vuong ding an nih a, ticket an hmu vat thei naw leiin March ni 25 tienga vuong tung thei ding chau an nih. Suankhenz zuk hril tâka chun, hi hi keini ruolcham pasari pâwl hming a nih a. Kei, Mama, Hlua, Hminga le Lianmawia bâkah, kan ruolnu hai pahnih- Rosalyn leh Lawmi hai kan nih a WhatsApp group khatah umin kan ti ti inhawi thei hle a, chu el khêla chun suok a ṭûl châng khawma a ruola suok hlak, fa ruol hlak le inṭhangpui a hun châng khawma inṭhangpui duol duol hlak kan nih. Hieng members pasarih lai hin kei le Lianmawia chau hi ni 20-a in tieng fe ding kan nih a, a danghai po hi chu ni 25 tienga Mizoram vuong tung ding an nih. Chuong a ni leiin keini pahni kan fe ta ding leiin kan inngai tâwl hle a. Kumkhat sûng iengkim thaw tlâng hlak, a sûr a sa hnuoia inruol, hlimna le lâwmna inṭâwm tlâng tawn kan ni leiin inring naw kâra ṭhena kâwl a hung inher suok thut chu a pawi kher el. Ka room hi kan um bûmna hmun, zân sâwt tak tak kan meng khawmna le, Hlua thingpui phaan inhnik tak dâwna zân huna kan inpâwl khâwmna hmun a ni leiin hi zân, zân nuhnung hi kan inpâm hle. Amiruokchu ngai mana inchel zing thei kan ni si naw leiin zân a sâwt hma’n kan in ṭhe tâwl tah a. Zing inhma taka tho ding kan ni leiin Lianmawia le chun kan zâl hma’n iengkim Pathien kuoma ṭawngṭaina neiin kan zâl tah a.

            A zing zingkâr chun inhma takin kan thova, kan insukfai hnungin kan insiema, a la’n hma bawk leiin tukhawm kan ruolhai a tho an la um nawh a. Kan motor khawm gate tuolah a lo um ta leiin keini khawm kan inthawk suok a. Kan ruolpa Lianzuia chun kan motor umna chen a mi hung inthla a. Ama hi Burma tlangvâl fel takel, Advisory hmunkhata um kan nih a, Lianmawia le hin class hmunkhat anni leiin an inpâwl ngei hle a. Hienga kan fe tâwma a mihung inthla hi kan lâwm hle. College gate hi March ni 18 a’nthawk khan an kal tah a, gate chîn lemah suok a ṭûl ta leiin motor nidanga in tieng kan fe dinga Hostel chen hung hlak kha a hung thei ta naw leiin gate puo lampuia chun a lo ngir ta zing a. Kan thuomhnaw hai kan bâng fel hnung chun Zuia chu thla inla puiin Airport tieng panin kan tlân liem tah a.

            Lampui chu nidang nêkin a lo inthâwl met tah a. Nidang nêka inrangin Airport khawm chu kan tlung tah a. Airport chu nidang a lo ang tanaw khawp el. Inzin ding khawm nidang nêkin an tlawma, lûtna a khawm intlar an tlâwma, keini khawm check-in thaw zo nghâlin a sûngah kan lûta, ka ruolpa Lianmawia le chun fena ding dang dang kan ni leiin kan in ṭhe a ṭûl tah a. Ama Go Air-a Aizawl vuong ding a n’a, kei Air India-a Guwahati vuong ding ka ni leiin kan counter tieng ve ve pan chun kan in ṭhe tah a. Ticket lâk-a, ka thuomhnaw hai ka bûk zo chun security check dingin ka fe phei nghâl a, a’n tlar iemani zât umhai sienkhawm nidanga mihriem tam ngâina chun a nêp deu. Security check ka zo chun waiting room tieng chu ka pana, ka ruolpa chu ka phone-a ama khawm chu security check zovin a’n ṭhung hadam tah. Kan vuongna chu dar 9:05 a vuong suok ding a nih a chu minute 30 velin a’n hnua, vuongna sûng ka’n ṭhung fel chun ka ruolpa WhatsApp a’nthawk ka zuk text-a, a ma khawm chu a sûngah a’n ṭhung fel ta leiin kan in-bye bye tah a. Hun sawtnâwtea chun kan vuongna Flight No. AI 729 chu Kolkata Subhash Chandra Bose International Airport a’nthawk chun a vuong suok tah a. Vuongna sûng chu nidang ang a ni ta nawh. Mitin kha kan inṭi tawn ang vawngin ka hriet. Mask kan thaw senga, a’nkhul ri met an um chun chu ri tieng chu kan en ṭhup el. Keikhawm uluk mangkhêngin ka’n tuoma, ka kut hand sanitizerin ka tuoi zing bawka.

            Pathien kuoma ṭawngṭai zing pum chun dâr 11 vêl chun Lokpriya Gopinath Bordoloi International Airport, Guwahati chu kan tlung tah a. Terminal sûng kan tlung chun medical team ha’n check an lo thawha, thermal test mithawin harsatna iengkhawm ka neinaw leiin ka paltlanga, ka bag lam ding chun ka fe phei tah a. Sawtfe ka nghâk hnung chun ka bag chu ka hmuthei ta dêr nawh a, midanghai hlak chun an bag po po an hmu vawng tah. Ka bei a dawngin thawktuhai kha ka va’n dawn leh ka ngirna kha Spicejet vuongna a chuonghai bag hung suokna a lo ni zinga, inthlahrung takin a khêla mitamtak bag nghâka lo ngirhai umna tieng chu ka pana, chu lai chu ka bag umna chu a lo ni lema, tâwite ka ngir hnungin ka bag chu a hung suok nghal a. Ka bag chu lain suokna tieng pan malam pei chun Uber taxi ka book nghal a, bag lien pahni leh ka laptop bag paia rik taka um ka ni leiin ka bag tawlna chu tuol chen chu ka nawr peia, driver ka biekfel hnung chun a motor umna chen nawr pheiin ka chuong fela, CHT Synod House, Paltan Bazar chu panin kan tlânphei tah. Motor sûnga chun ka sûnghai ka phone-a, chanchin iengkim ka zuk update-a. Guwahati khawpui sûng chu a la lûn hlea, corona virus boruokin a la tuom phâk nawh. Motor khawm a la tam pangaiin a tam zinga, mipui khawm tuol suok an la tam hle. Synod House ka tlung chun U Thanga a lo uma, zântieng ke fe nâwk nghâl ding ka ti leiin room hran khawm la lovin ka ruolpa Khup ka hma a rêla lo fe ta chu a lo tlung ve ta leiin House-a chun a lo um vea, in chungtienga um chu a rooma chun ka hang innghata, a sang Joel leh an lo uma. Kan inbiek fel hnung chun ka’n sukfaia, hun sâwt khawm ka um hma chun Haflong tienga ka fena ding U Beisei chun a mihung phone-a, Lalmati tieng inhmu ding a mi ti leiin ka’n siem nâwk sawk sawka, ka thaw ding ṭûl danghai ka thawzo hnung chun Uber lain kan inhmuna ding tieng pan chun ka fe tah a. Ganeshguri Bus stand-a chun ka’n nghata, u Beiseihai motor hung ding chu ka lo nghâk ta zinga. Hun sâwtnâwte hnunga chun a hung tlung taha, an motor umna chu ka lo nghâkna ep tieng lampui dang a ni leiin ka bag hai phurin ka pan taha. Motor umna kan tlung chun thuomhnaw hai kan bâng kâia, Haflong tieng pan chun a driver-pa le chun kan tlân suok tah a. Lampuiah châwl tam taluo lovin dârkâr 5 vêl kan tlân hnung chun Haflong chu dam le him takin kan tlung tah.

            Nidang chu nisienla zântieng Network Travels Bus dâr 6 vêla Haflong panin ka suok chau ding a n’a, Haflong khawm a zinga zingkâr dâr 6 vêlin  ka tlung ding a nih. Sienkhawm hiengang hripui ṭium kârah Lalpa’n hmangaitu ding le lainatu ding a mi ruot pêka, iengkim fel takin a mi remruot pêka. Guwahati ka tlung dârkâr tam khawm um hman lovin Haflong tieng fe nghâl theina remchâng Pu Lalbeisei Hrangchal a mi ruot pêk a. Ama hi zingkâr Haflonga inthawka hungsuok, Guwahati a office sin pawimawh a hung, sin zova Haflong tieng kirnâwk nghâl ding a nih a, chu chu ka pa, zing ṭawngṭai fe ṭin Muolhoi Auto Stand lai a hmu hlauhva, ka hung ding thu a hril leh zântienga hung kir nâwk nghâl ding a ni leia a mi hung ṭhuoi nghâl thei ding a ni leiin ka phone no. a pêka chu chun kan inbiek paw a nih. Ama hi Haflong Police S.P office-a thawk a nih a, kum 2014 lai dai ta khan Guwahati-ah an hung transfer thut leiin, ka pa Thuop (Upa Lalthuoplien Hmar) kâwlah kei ka umlai a nih a, Pa Thuop quartera chun a hung um veh a, Pa Thuop Haflong tieng a fe châng kan pahniin kan lo um hlak a, thlâi suong thiem êm êm el a nih a, a thlâisuong sa ngat ka fâk hlak a, hi lai dai a’nthawka lo inpâwl ngei êm êm tah kan nih. Hienga tuta huna a motor hung ṭhuoia a mi hei phur ve hi ka lâwm kher el.

            In ka tlunga inthawk chun ka sûnghai laka ka’n sie hrang nghala, asanchu Home quarantine ni 14 ka nei a ṭûla, room hranah ka um nghal a nih. Ka tlung ni a zing 21 March chun Prime Minister Narendra Modi’n March ni 22 Pathienni chu Janata Curfew India pumpui inkhâr a puonga, hi ni hin Biekin Inkhâwm hai khawm a um ta nawh a. March ni 24 a’nthawk National Lockdown a hung puong nghâl ta bawk a. Ka hei sui kira ka ruolpa Lianmawia leh kan vangnei zie kha, keikhawm a tir chun March ni 22 Pathienni-a ticket lâk tum vâng kha ka nih a, lo la lang chu Janata Curfew in a mi nang ding a n’a ka buoi ding ziet. Ka ruolpa Lianmawia khawm a tira a ticket lâk chu ni 25 March a nih a, ticket dang lain ka fe ni March 20 khan in tieng fenaw sien chuh kan ruoldang tamtak March ni 25-a fe tumhai an intâng sawng ang khan a’ntâng sawng ve ding a n’a. Amiruokchuh Pathien kan chunga a ṭhat zie, iengkim feltaka lampui a mi ruot pêk zie ka sui kirin Pathien umpuina kan dawng zie kha lâwmum ka tiin Pathien kuomah lâwmthu hril zing naw chuh thaw ding dang a um ta nawh.

            Ni 14 home quarantine in ka uma, keimaah natna iengkhawm a’n lang nawh, a hnungah ni 14 dang (ka hriet chieng ta nawh) an pawt sei nawk a, a kar povin Medical team ha’n an mihung ngaiven zinga. Ka ruolpa Lianmawia khawm Aizawl tieng a’n quarantine zinga, ama khawm natna iengkhawm nei lovin dam takin a uma, Pathien mi ṭhuoina zâr chauvin him damin kan um ta pei a nih. Chuonglai zing chun kan mâksan kan ruolhai March ni 25 a Aizawl tienga vuong dinghai ruok chu National Lockdown in a nang ta leiin an fe thei ta nawh a, sâwt tak, thla hni vêl Serampore College campus ah an intâng sawng a. Mizoram sawrkarin thei tâwpin India ram hmun hrang hranga a mi intâng sawnghai ṭhuoi kirna a thaw zing leiin an ni khawm a tâwp a tâwpa chun an suok thei hrâm a. Serampore College Campus a’nthawk Bus lienin an suok a, Kolkata tienga Mizo umhai leh lampuiah ni tam tak an thang hnungin him takin hripui kârah Mizoram an tlunga, hri kâi tukhawm um lovin dam takin an inhai tlungin, an in-quarantine sûng natna khawm tuok lovin dam takin an um pei ta a nih.

  

No comments:

Post a Comment