Tuesday, 8 November 2016

ZO TLANG RENGNU : HILL QUEEN

ZO TLANG RENGNU : HILL QUEEN 

       Nitla senglo rama Kumpinu Queen Elizabeth chanchin hril ka tum nawha, ei Ngaibantlang ram sung ngeia ei Rengnu neisun ‘Zotlang Rengnu’ tiha kan buk le duot taka ka ko, ei Relbik(special train) “Hill Queen Express” thu le hla inzawt ka tum lem chauh anih. 
 A TOBUL : Ngaibantlang rama cheng Tlangmi hai hi ei va vangnei ngei maw! Tlangram tam taka an nei phaklo Rel ei nei tlat hi. Bandh, Rally le Dharna thawha ei suoldawk khawm nilo, Sap haiin an milo bawl pek vawisun chena a parzu eila dawk thei hi a ropui bek bek el anih. Rel lam hin ei ram hi lo hraw phanaw sienla hi neka eila hnufuol ding zie hi hang ngaituo tam, ei Motor lam thatnaw zie hlak chu ei hriet vawng siha. Khuonu malsawmna alo ni ngei maw! Ei Rel lampui hi eini a ramsunga cheng hai chauh nilovin, Hringchar phai le a sevela um vairuol hai chen khawmin anlo hlawkpui phaka, a kheltienga um ei tlangram chanpui Mizoram le Rengpuiram Tripura chenin anlo sawr phak ani hih. Chu Phairama um haiin anlo sawr phakna zar le anni a mawngtienga um ta na na na chu Rel sip hmurin an hung intawl kaia, Lower Haflong Station an hung tlung meuh chun eini tlangram mipui hai ta ding chun thunghmun remna ding khawm ankuo ta ngai nawha, ei inleng ta naw ani deuh tak. Rel lam neitu chan chang, biel pakhat thut hmun ni ve siin, hi ram sunga Rel fe hai hrim hrim a rammi hai hming chawi umlo, Barak Valley Express, Cachar Express, Agartala Express hai hin ei ram sung chu anlo hraw thleng mei mei lo niin an ngaituo tak chu phairam mipui hai anni lem. Chuong baka chun mipui ei hung tam peia, nitin suk le tunga inzin ei um deuh zing bawk leh, hieng Rel hai chauh hi indaih ruol anita nawha, Rel thar nei chu thil tul tak a hung ni tah. Kum tam tak a liema, harsatna a pangai zing, sawk zangkhaitu ding khawm an um chuong nawh. A tawp a tawp ah, Tlangram mipuihai phurtu ding bik, biel khawpui Haflong chen chauh fe ding Rel pakhat bik um tula hrietna a hung um taha, chu dungzui chun Relbik(special train) Hill Queen Express chu Thlavul(February) ni 19 kum 2008 khan intlan suok tir tan alo ni tah. Hi Relbik fe dan ding chu hieng ang hin riruong aniha: Lumding a’nthawkin zing dar 9:45 in hung inthawk suok ata, Lower Haflong chawhnung dar 1:30 in hung tlung hman ata, chuongchun mipui tamtak el inzin dinga chawlhmuna lo intlar hai chu phurin chawhnung dar 1:45 in inthawksuok nawk ata, Lumding zantieng dar 5:30 a tlung hman ngei dingin a tlan nawk ding anih! 
 KUM NGA SUNG : Hill Queen Express, Ngaibantlang mipui hai ta ding bik a um china chun harsatna khawm a nep deuha, ani telin inzin khawm ei pung zuol deu deu. A hmaa Phairam a’nthawka Rel lo inchana thungna mumal khawm hmuzolova harsataka Lumding tlung hlak kha tu hin chu a danglamzo tah. Chu el chauh chu nilovin Lumding Rel Chawlhmun (rail station) a chambang el lovin Guwahati pan ding Rel, Jan Shatabdi chu a huntakah manin hadam takin Guwahati chu antlung thei ta bawka, chuong ang bawk chun, Guwahati a’nthawk Jan Shatabdi in zingkar Lumding hung panin, Lumding Rel Chawlhmun a chun Hill Queen Express a’nthawk dar 9:45 ah hung inthawk suokin Lower Haflong chu mani Rel ngei, mani mipuihai le ngei intlawnin hadamtakin chawhnung dar 1:30 in ei hung tlung nawk thei tah. Tuhin hi Relbik hin kumnga sung chu tlangram mipuihai alo phur suk tung der tah a, Kum nga sung hin harsatna tamtak, hling le buor, tuidam hmun le suorsiet hmun khawm alo pal tlang. Hieng lawma a rammi hai ta dinga tangkaina sinthaw nisien khawm a ram mipuiha’n an duot thiemnaw leiin hieng harsatna hai hi alo tuok lem chauh anih. Hi kum nga sung hin vawikhat lem chuh sukchawl hiel a ngai taha, iemani sung kha chu tlan lovin a chawl lailawk ani khah. Sienkhawm, a pawimawna an sang em leiin chawl sawng el lovin a sin ngai chu thaw nawkin , kum ruk hmel chen alo hei hmu nawk ta hi. 
 HILL QUEEN LE EINI HAI : Hill Queen Express hi N.C Hills mipui po po ta dinga pek nisienkhawm ka hmudan chun Hmar hai hi a sawrtu tak eini hmel! A tlawm tawpah nitin hin suk le tungah Hmar mi inzin vak hi sawmhni bawr vel bek um ngei ngei ei tih. Lower Haflong le Mahur inkar lem chu ei sungkuo Rel ni awm takin ei bawm deu tak anih. A sawrtu tak e tilovin, a chuong man pekna tienga ruokchun a dan ang nilova, danlo khel tienga chuong hlawk tum ei tam fu! Eini rawi hi mani thil chu duot em em, midang tawk ding khawm phalnaw hiel, amiruokchu sawrkar thil ani pha chun a thlawna hmang ral tuma, mani ta ang khawma ngailova hmang hlawk dan ding chauh ngaituo ei tam. Sawrkar hin a mipui hai ta ding chun thiltha a thaw hlak ngei, amiruokchu chuong a thiltha thawhai chu ama khawma a thlawna pesuok el lovin thil iemani mipuihai a’nthawka hmu beisei ve tho anih. Indik taka Ticket la a chuong hi thil intak ani naw vei leh, ticket dukdak khawm la lova T.T hai biek that tumzawnga hma la hlak khawm hi ei tam nuom hle. (Mihai hung suok hma hmaha, Rel sunga lut tum, thungna tha changnaw palh inlau tak siin Ticket tieng pang ruokchu ngaipawimaw der silo hi ei tam awm ie!) Sawrkarin a mi hmangai luot leiin Relbik ami peka, amiruokchu duot lovin hmang hlawk dan ding chauh ei ngaituo leiin vawikhat lai khan inchawltir lailawk ani kha. Hnina le a pawimawna ansang em leiin sawrkar chun antlan tir nawk hem hema, amiruokchu a mipui hai eila var thei chuong nawh. Ei lungril ngaidan ala pangai zinga, chulei chun Sawrkar tieng an tlasie tan nawk mek. 
 HILL QUEEN CHAWL SAWNG DING! (?) : Ri thar a um nawk ta tlat el. Thuneitu hai chun karliem ta khan thusuok thar siemin inzintu ha’n indiktaka ticket an lak nawha, an chuong zing ani chun suktawp zai rel an tum nawk tah! Tu am buoi ding leh? Suktawp ding lo ni nawk ta sien a buoi zuol ding chu eini tho ei ni siha. Hill Queen dam zing na ding le chawllova a sin a thawthei zingna ding chun eini kuta innghat anih. Ticket indik takin la inla, chuong inla, hmang tangkai bawk inla, sawrkar tieng khawmin hlawkna hmu’ng anta, a neka thalem khawmin sin an inthaw tir pei ding annawm maw. 
HMATIENG PANIN: Ei rama Rel ei nei hi ei vangnei zie hre thar eita, Relin a mi sawk zangkhai zie, Rel leia malsawmna tamtak ei dawngzie hai hi hre tharin eini tienga eithawding makmaw ticket indik taka la a chuong hi mitinin ngaipawimaw seng ei tiu. Nitina mitamtak phurtu, ruo le thlipui, nisa lum le dei hnuoia mi humhimtu hi hmangai ei tiua, ei ta angin ngai ei tiu. A sunga hmangruo hai sukse tu nilovin, enkawltu nilem ding le, suk baltu nilova sukfai tu niha, athatna ding ngaituo tu nilem bawk ei tiu. 
 B.G KHAWM TLUNGSIEN: Thil chin le thil lien thu annawh, an hnuoi le a ropui thu khawm annawh, tlawmte chunga ringum chu tamtak chunga khawm ring a um. Chuong ang bawk chun hi Relchin te, man tlawm tak chunga ringumnaw tu chun Rel lienpa B.G hung tlung sienkhawm a lungril put hmang chu pangai zing tho atih. Rel lienpa a hung tlung huna ei buoinawna dingin Rel chin a’nthawk hin ringumna, indikna hai lo inchuk tum lem ei tiu. Rel chin hman Ticket indik taka ei lak ngainaw leiin ei chawmzo hne nawha, suk tawp el hmabak hi Rel lien lem lem chu aman ato awm siha, ei chawm hne ding am maw? Sawtnaw te hnungah anmi suk tawp pek nawk el di’m? MAWPHURNA LIEN TAK: N.C Hills anih, Dima Hasao anih, Territorial Council anih, Hills State anih, Bifurcation anih, a ieng ieng khawm nisien mipuiin indikna ei kengkaw nawha, sawrkar thil khawm ei inza nawha, mani ta anga thil hrim hrim ei ngai nawha, ei ram thatlemna ding ngaituona neilova ei hmangai nawha,a sukse tu ringawt eini chun Ram pekin um inla khawm ieng ni chuongnawm anih. A hming le a biel inrinkuol lien nek hin a ram hmasawnna dinga ke pensuoka a ram hmangai hi a pawimaw lem in an langa, .ei umna hmun chit, ei chanvo chit hi ringumtak le indik takin hlen tum lem ei tiu. 
 THUCHA: Hmar mi ei nina ang le Kristien eini na angin mihai entawn tlaka hmathuoitu hi ni rawp hlak ei tiuva. Ei Rel neisun Hill Queen hnukhrui sat chat tu nilovin a chawm hringtu nilem bawk ei tiu. Chu ding chun a hmasatakin Ticket indiktakin la’ng eita, ticket einei ta chun mi hungsuok hmaa inhmaw taka thungna tha chang tuma thasang ngaita naw niha, mawitakin ram changkang hai angin hadam takin mani thungna hmun ding ngeia chun lut thei tang eita, ei taksa khawm hadam ngei atih. Ticket ei lak khan thungna ei chang el chauh nilovin sawrkar tiengah Rel tlanna dinga pawimaw thautui man eilo tum zing anih ti hre bawk eita, sawrkarin ami chawm el nilovin eini khawmin sawrkar ei thangpui anih ti hre in, mani ta anga ngaina khawm nei thei tang ei tih! Chu chun sawrkar khawma suktawp tum nekin, aneka thalem le inzintu hai inhawi deuha an chuong theina dingin thunghmun inhawi lem le thalem mihung ngaituo pek ata, inzintu hai buoilova himtaka ei tumram hai ei tlung theina dingin a ngaituona khawm seng ve ngei atih. Sawrkar lung ei suk awi phawt chun pakhat chauh nilovin aneka tam khawm a lan tlantir thei bawk anih! Hitaka hin Hill Queen bik ei thlur khawm nisien Rel danga hai khawm thiltha chu sawm thei vawng anih. Thiltha dit tu ini chun midang tan dingin nghaknaw la, a tannu niin midang hai entawn dingin ke pensuok lem rawh. Ei Zotlang Rengnu hi duot takin enkawl ei tiu! (Muolhawi, Changer 9, 2013)

No comments:

Post a Comment